Sau 1 năm có cả trăm con, rồi thoáng vài năm có cả ngàn con, rồi vài và chục ngàn con, thu hoạch trên chục kg mỗi tháng. Đây là một nhà yến phồn thịnh, chủ nhà yến hạnh phúc, thu hồi vốn nhanh và tận hưởng cái giàu do chim yến mang lại. Cũng có rất nhiều nhà yến lại không được như vậy và rơi vào hoàn cảnh sau 2-3 năm có vài trăm con nhưng rồi không tăng đàn hoặc tăng rất chậm. Vậy những lý do hay yếu tố gì thu hút chim yến của nhà yến.
1. Vùng chim yến hoạt động tốt, môi trường tự nhiên cung cấp nguồn thức ăn dồi dào và phong phú
Nhà yến mới xây dựng tại các vùng có nhiều nhà nuôi chim yến buộc phải chịu sự tranh giành lôi kéo chim yến từ những nhà yến cũ. Nhà yến mới dù thỏa mãn đủ các yếu tố kỹ thuật, trong 1,2 năm đầu chim vẩn về ở ít và tăng chậm. Nhà yến cũ có sức thu hút tốt hơn nhà yến mới và cộng thêm tính thích bày đàn, chim yến tơ khi tìm nơi cư trú mới thường chọn những nhà yến có nhiều chim đang sinh sống. Nhà yến mới có sức thu hút nhiều chim yến đến, lúc nào cũng có chim đến thăm viếng, quần đảo, ra vào nhưng khi sẫm tối thì tản ra nhà ai về nhà nấy.
Chim yến tơ cần nơi trú ở thì vào những nhà yến cũ gần đó theo tính thích bày đàn đông vui, rất ít số chim mới này chịu vào nhà yến mới ở. Nhà yến mới, những tháng đầu chim vào ở ít, khi đã được vài chục chim ở thì chính nhờ tính bày đàn này sẽ thu hút giúp số lượng chim về ở tăng nhanh hơn. Nhà yến mới nằm trong khu vực chim yến nhiều nơi đến săn mồi côn trùng thì khả năng thu hút chim về ở nhanh ngay trong những tháng đầu.
Nhiều đàn chim yến đến săn tìm côn trùng ăn no, chim yến tơ vào thăm dò và có nhiều khả năng ở lại, số nhà yến ít, số lượng chim tơ đến nhiều thì khả năng chim vào ở lại nhiều hơn. Vùng chim đến hoạt động săn mồi là vùng rừng cây bụi, rừng trồng bạch đàn, keo tràm… và theo vùng khí hậu. (a) Vùng nhiệt đới và bán nhiệt đới nóng ẩm từ Đà Nẳng vào các tỉnh miền Nam, chim đến thường xuyên quanh năm, nhà nuôi chim yến ở đây dân số chim yến sẽ tăng rải trong năm. (b) Vùng từ Huế ra tới các tỉnh phía Bắc như Hải Phòng, Ninh Bình, Nam Định.
Dân số chim yến tăng theo mùa bùng phát sinh sôi nẩy nở của côn trùng sau thời gian ngủ đông lạnh rét, chim yến bị cuốn hút đến rất nhiều và nhanh hơn vùng (a). Vùng hoạt động của chim yến cũng thay đổi theo mùa và từng khu vực. Khu vực có sông lớn, nhiều ao, hồ sẽ giúp tạo ẩm độ cao luôn trên 60%, cây bụi luôn luôn sinh trưởng, côn trùng ẩn nấp sinh sống, sản sinh nhiều.
Ở vùng ít sông ao hồ vào mùa nắng khô hạn, cây bụi không sinh trưởng, không có lá non làm thức ăn, côn trùng sản sinh ít, các nhà yến ở đây có sức tăng đàn theo mùa mưa/nắng chậm, ít. Tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa làm thay đổi vùng hoạt động săn mồi. Các làng yến Việt Nam chưa xảy ra tình trạng này. Con số 200.000 nhà yến ở Indonesia và 60.000 nhà yến ở Malaysia, thực chất chỉ 60-65% là đang khai thác có hiệu quả, số nhà nuôi chim yến còn lại là những làng chim yến thất bại. Đã thấy 5-6 làng yến xây từ những năm 1960-2000 ở đây bị thất bại.
Cách Jakarta khoảng 50-60 km về hướng nam, có làng chim yến Serpong, cạnh ngôi đền thờ Thần Cua, có khoảng trên 70 nhà yến, xây dựng từ năm 1996, sau năm 2006 được đánh giá là hoàn toàn thất bại, chỉ vài căn nhà có chim về ở nhưng chỉ có vài chục đến vài trăm con. Ở Thị Xã Mentakab, Pahang cũng là một điển hình cho một làng chim yến của Malaysia bị thất bại Những căn nhà yến này nằm trong khu vực bị đô thị hóa quá nhanh, chủ đầu tư và những người làm kỹ thuật không tiên lượng được.
Trong vòng bán kính 30 km, gần như đã đô thị hóa hết chỉ còn vài mãng cây bụi, cây nông nghiệp. Ở Việt Nam, có hơn 3.500 nhà yến, có 3 trung tâm nuôi chim yến tập trung lớn, vùng Tam Thôn Hiệp, Cần Giờ, TP.Hồ Chí Minh, Khu lấn biển Rạch Giá và Thị Xã Gò Công… Trong tương lai sau năm 2030 những nhà nuôi chim yến nằm trong các quận nội ô của TP. HCM dễ bị vướng vào tình trạng này, các vùng chung quanh bị đô thị hóa, chim yến chuyển vùng săn mồi đi xa hơn.
2/ Khả năng thu hút chim yến của các nhà yến do tác động của chủ nhà yến ?
Các yếu tố này là do mùi và nguồn côn trùng mồi ăn cho chim yến. Mùi tạo thành yếu tố thu hút chim yến phải duy trì thường xuyên và lâu dài, tạo thành mùi quen thuộc, không gây sốc, chim yến có thể bỏ đi. Tùy chủ nhà yến, có thể sử dụng một trong những dòng sản phẫm đang có trên thị trường hoặc cho riêng mỗi nhà yến. Nguồn côn trùng mồi ăn cho chim yến tạo ra bằng cách thu hút côn trùng tự nhiên có trong các khu bụi cây chung quanh hay dùng MICO-2 (VN) hay DHP, Walitein (Mã Lai) để gây nuôi. Nhược điểm của các sản phẫm này là dể bị khô cứng sau 2-3 tuần sử dụng, giết chết ấu trùng ruồi giấm, phải cho thêm nước hay dùng con Mẽ chua hoặc bột men Bia để hổn hợp gây nuôi côn trùng mềm ra và có nước.
3/ Các yếu tố môi trường trong nhà nuôi chim yến phải giữ đạt yêu cầu kỹ thuật và ổn định.
Những tổ giả đã tháo, sau khi lấy tổ yến nên đóng lại tại những vùng mới trong nhà yến mà chim chưa đến ở hoặc đến rất ít để tăng mùi trong các vùng khác của nhà yến, chim yến mới sẽ đến vùng này để trú ở. Trong việc xây dựng nhà nuôi chim yến thì tùy theo điều kiện khí hậu của địa phương, ta sẽ quyết định vật liệu thích hợp và các yếu tố trong việc xây dựng nhà nuôi chim yến.
Kích thước phòng nuôi chim yến
– Nếu phòng thấp hơn, nhiệt độ bên trong sẽ tăng lên.
– Nếu phòng rộng hơn, nhiệt độ bên trong sẽ lạnh hơn.
Vật liệu cho việc xây tường
– Bê tông là vật liệu lý tưởng cho việc xây tường bởi nhiệt độ bên trong ngôi nhà bởi nhiệt độ bên trong ngôi nhà sẽ dễ điều chỉnh hơn cho phù hợp với môi trường sống lý tưởng của chim. Tuy nhiên, chúng ta phải chú ý những điểm sau:
+ Bê tông dày làm nhiệt độ bên trong lạnh hơn.
+ Bê tông mỏng làm nhiệt độ bên trong nóng hơn.
+ Bê tông bằng xi măng không thể giữ hơi nước, mà hơi nước có thể làm tăng nhiệt độ
Vật liệu cho việc xây
– Nếu ta dùng mái bê tông thì trong khu vực nóng sẽ bị nóng hơn và ngược lại sẽ lạnh hơn trong khu vực lạnh.
– Chúng ta cần che chắn cho mái khỏi ánh nắng trực tiếp trong vùng nóng. Ở khu vực lạnh thì không cần thiết.
– Mái góc cạnh sẽ tăng nhiệt độ hơn so với mái dốc.
